Dziś szczególny dzień. 16 lutego 1983 roku odeszła Kazimiera Iłłakowiczówna.

Drobna i niewidoma starsza pani, o niezwykle bogatym życiorysie i nie mniej interesującej twórczości poetyckiej oraz translatorskiej. Dzisiejsza data jest dla nas szczególna także z tego względu, że rok po śmierci poetki otwarto oficjalnie Mieszkanie-Pracownię Kazimiery Iłłakowiczówny. Miejsce szczególne i wyjątkowe, będące gniazdem literackim, w którym literatka mieszkała 36 lat.

 

Fenomen Iłly trudno określić. Budowany był on nie tylko przez samą poetkę, jej literacką legendę, ale także wspomnienia bliskich osób. Jedna z opiekunek Iłły, Barbara Jęczowa, tak próbowała scharakteryzować Iłłakowiczównę:

„Przybywaniu z nią towarzyszyło (dobrze to pamiętam!) pewne napięcie emocjonalne, by nie rzec: burza, często sprzecznych uczuć. Z perspektywy lat widzę, że w ten sposób wyrażała się, moja przynajmniej, bezradność wobec fenomenu, jakim niewątpliwie była. Rozbrajała przekornym uśmiechem, celnym słowem, oszczędną czułością. Zdarzało się, że kierowana jakimś porywem serca, pogłaskała nagle po ramieniu, przytuliła się, powiedziała: «syneczku». Wysoko sobie ceniłam te rzadkie chwile serdecznej bliskości.

 

Zniewalała jej prostota, ta prostota najwyższej próby, właściwa ludziom naprawdę wielkim. Skromna w obejściu, więcej niż skromna w ubiorze, bez wymuszonej grzeczności rozprawiała z dozorcą, listonoszem, znajomą tramwajarką. Nie miała natomiast oporów, by (we własnym mieszkaniu) odparować wypowiedź kacyka, oddelegowanego przez KW Partii, ab uczestniczył w uroczystości wręczenia doktoratu honoris causa UAM. Zagadnięty przez Poetkę, kacyk przedstawił się jako «Gospodarz» (pewnie Miasta), co spotkało się z gwałtowną ripostą: «O, nie proszę pana, gospodynią tutaj jestem ja!».

 

Sędziwy wiek uwypuklił wrodzoną kruchość i delikatność Pani Kazimiery. Przygarbiona sylwetka o zachodzącym wzroku, z nie odłączoną już, białą laską, odbywająca swój codzienny spacer, wsparta na ramieniu młodej opiekunki, zrosła się z krajobrazem Jeżyc, swojska i rozpoznawalna. Interesowała się zmianami pór roku, pytała o drzewa, kwiaty, niewidzącymi oczyma wodziła za słońcem, szukała ciepła. Po śpiewie rozpoznawała gatunki ptaków, żywo reagowała na płacz dzieci – dochodziła przyczyny. Prowadziła towarzyską rozmowę, dowcipną i zajmującą, wplatała wspomnienia, uśmiechała się. Nie można jej było wtedy nie lubić, nie czuć tkliwości i jednocześnie podziwu dla tej drobnej, schorowanej staruszki, dla jej hartu ducha, jasności umysłu, subtelnego dowcipu i… pięknego języka”.

„Kiedy przebije się źródło, napiją się wszyscy. W 25 rocznicę odejścia Kazimiery Iłłakowiczówny”, red. J. K. Pytel, Poznań 2008, s. 232-233.

Fot. Kazimiera Iłłakowiczówna, ze zbiorów Biblioteki Raczyńskich.

 

więcej:

db