„Ogrody uczuć” – Piotra Chrzczonowicza
Mistrz porównań
Nieczęsto w naszych czasach twórczość literacką, wydawaną i przed-stawianą jako poezja, można w istocie zaliczyć do rodzaju literackiego „liryka”, do jakiego przywykliśmy przez wieki. Dzisiejsza produkcja poetycka przypomina coraz bardziej różne formy narracyjne lub dramatyczne. Dlatego sporadyczne przykłady autentycznej poezji cieszą nas i delektują. Jednym z tych rzeczywiście poetyckich głosów przemawia Piotr Chrzczonowicz, syn i mieszkaniec Zachodniej Polski.
Choć ten doświadczony pedagog, naukowiec i działacz społeczny posługuje się w twórczości literackiej językiem naturalnym, charakterystycznym dla narracji, jej istotny wyraz jest wszakże na wskroś poetycki. Tę poetyckość zaś zawdzięcza w dużej mierze elementowi, który cechuje europejską poezję od zarania, czyli porównaniu. Wszyscy poznajemy w czasie nauki szkolnej przykłady porównań homeryckich z Iliady i Ody-sei, które stały się inspiracją dla wielu pokoleń poetów na całym świecie.
Porównanie jest więc podstawowym środkiem wyrazu autora „Ogrodów uczuć”. To główny chwyt poetycki, przy którego pomocy kształtuje obrazy obecne w całym zbiorze. Już w pierwszym utworze „Smak życia” czytamy:
świat znudził się jak garnitur stary…
teatralny rekwizyt epoki… […]
To porównanie wprowadza nas do klimatu całego świata poetyckiego Piotra, powstałym z różnorodnego tworzywa złożonego z wrażeń zmysłowych i fantazji intelektualnych. „Nasze dusze tułacze jak liście października, skamieniała miłość […] jak zastygła krew, święta róża jak wieża Dawida” to tylko niektóre sceny, wyjęte, jakby spod pędzla Dalí lub Magritte’ a, tworzące świat żywy, plastyczny i wyrazisty.
Porównania w poezji Chrzczonowicza nie ograniczają się, wszakże, do konstrukcji zmysłowych i dynamicznych obrazów. Czasem okazują się silnym narzędziem refleksji filozoficznej, co spostrzegamy w utworze „Życie”:
…życie to garść popiołu
ubrana dostojnie w koturn symboli
kilka nut w dur i mol
oktawa niedokończona
jak struna fortepianu światłoczuła
brzmiąca wielogłosem…
zapisana sylaba przekaz Bogów…. […]
Tu mamy do czynienia z istnieniem homeryckim porównaniem, choć przetworzonym, oczywiście, na sposób współczesny ze zręcznością i wyobraźnią ożywioną najlepszymi tradycjami europejskiej poezji. W tym krótkim fragmencie możemy podziwiać ową różnorodną strukturę liryczną, którą poeta tworzy oddziałując na wszystkie zmysły odbiorcy i odwołując się do podstawowych kierunków twórczości, czyli sztuk plastycznych, muzyki i słowa.
Różnorodność obrazów poetyckich (optyczno-akustyczno-ideowych), którą spotykamy w „Ogrodach uczuć”, nie jest jedynie owocem wielowymiarowej wrażliwości zmysłowej autora, lecz także mnogości odniesień historycznych i geograficznych, która wypełnia zwięźle skomponowane utwory zgromadzone w książce.
W wymiarze kulturowym Piotr Chrzczonowicz pokazuje się nam jako piewca przyrody i ludzkiego dziedzictwa całej europejskiej i śródziemnomorskiej cywilizacji, od ogrodów iberyjskich po pustynie Bliskiego Wschodu i od litewskiej kniei po egejskie marmury. Krajobrazy te zamieszkują postacie mityczne, biblijne i historyczne, które nadają im wymiar diachroniczny.
Polecam zatem Państwu lekturę „Ogrodów uczuć”. Jestem bowiem pewien, że każdy czytelnik znajdzie na stronicach tego zbioru coś, co go zainteresuje, wzruszy lub natchnie, ponieważ w prostej strukturze literackiej, do której przywykli współcześni czytelnicy, spotka niebagatelne bogactwo obrazów i motywów pobudzających jego wrażliwość.
To poezja dojrzała, subtelna i wdzięczna, szlachetny przykład refleksji literackiej współczesnego Europejczyka.
Paweł Krupka
___________________________________________________________
Polsko-grecki tomik poetycki „Ogrody uczuć” – Piotr Chrzczonowicz. Wielkopolski Oddział Związku Literatów Polskich/.Fundacja Literacka Jak podanie ręki. ISBN: 978-83-951545-0-8 Seria wydawnicza 11/2019. Stron 68. Projekt okładki / Σχέδιο εξωφύλλου:Nicole Bednarz. Rysunki/ Σχέδια: Jerzy Ruszczyński, skład / Μακέτα: Marta Janiszewska. Konsultacja filologiczna i tłumaczenie na język grecki / Φιλολογική επιμέλεια:Paweł Krupka i Σωκράτης Μελισσαράτος
db