dr Elżbieta Chadzinikolau – autorski wykład z okazji II Festiwalu Żupańskiego w Poznaniu
Grecka diaspora w Poznaniu i Konstanty ŻUPAŃSKI – autorski wykład Elżbiety Chadzinikolau z okazji II Festiwalu Żupańskiego w Poznaniu.
Na zdjęciu Jan Konstanty Żupański
Dlatego, mimo, że pochodził ze spolonizowanej rodziny kupców greckich, osiadłych w Wielkopolsce w II poł. XVIII w, którzy dorobili się majątku na sprzedaży wina, postanowił po śmierci ojca cały majątek zainwestować w wydawnictwo.
W ciągu niemal pół wieku pracy uczynił ze swojej firmy czołowe wydawnictwo wielkopolskie II połowy XIX wieku. Wydał ok. 600 tytułów w ok. 700 tomach i ok. 9400 arkuszach wydawniczych. Publikował największych polskich myślicieli, pisarzy, poetów, żyjących w kraju i zagranicą a także filozofów greckich, Szekspira.
Był jednym z inicjatorów powołania w 1857 roku Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz Towarzystwa Czytelni Ludowych, należał do Kasyna Polskiego w Bazarze, był członkiem Towarzystwa Przemysłowego Polskiego oraz Gwardii Narodowej w Poznaniu.
II Festwal Żupańskiego był okazją do poznania historii życia wielkiego nieżyjącego Poznaniaka: fb Elżbieta Chadzinikolau
Uczęszczał do słynnego gimnazjum św. Marii Magdaleny, a później studiował prawo na uniwersytecie berlińskim. Po ukończeniu studiów, mieszkał jakiś czas w Berlinie, gdzie pracował w sądownictwie, zajmując się jednocześnie publicystyką i pracą tłumacza. W 1835 roku, wrócił do Poznania. Otrzymał spory majątek od ojca. W 1839 roku, otworzył księgarnię i wydawnictwo przy Starym Rynku 8, które prowadził do końca życia.
W latach 1850/60 firma Żupańskiego stała się najważniejszym wydawnictwem w Poznaniu i jedną z największych na ziemiach polskich. Dzięki Żupańskiemu, Polacy mogli czytać świetnie wydane dzieła Mickiewicza, Kraszewskiego, Pola, Lenartowicza, pamiętniki Paska, Kitowicza i Wybickiego, a także prace historyków polskich, m.in. Waleriana Kalinki.
Ogółem, Żupański wydał ponad 600 tytułów w ponad 700 tomach. Oprócz działalności wydawniczej, która zajmowała prawie całą jego uwagę, Grek brał też udział w pracach Towarzystwa Naukowej Pomocy i był jednym z inicjatorów powołania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Jan Konstanty Żupański zmarł w 1883 roku w Poznaniu. Spoczywa na Cmentarzu Zasłużonych na Wzgórzu św. Wojciecha.
Foto: Kamienica Żupańskich na Starym Rynku, źródło: Wikimedia
Grecy odegrali pozytywną rolę zarówno w historii Polski jak i Poznania. Rozwinęli kulturę kupiecką, zasymilowali się za społeczeństwem polskim, a po rozbiorach nie zniemczyli się, choć jako Niemcy, więcej by zyskali. Dzięki Grekom, obywatele Poznania mogli raczyć się wyśmienitymi winami, nawet jeśli polscy kupcy czuli się zagrożeni z ich strony. Grecy byli sumiennymi obywatelami Rzeczpospolitej, regularnie płacili podatki i nie sprawiali kłopotów władzom. Polska stała się ich drugą ojczyzną, a Poznań wiele zyskał dzięki wielowiekowej obecności tu Greków.
- E. Chadzinikolau,Początki i rozwój diaspory greckiej w Poznaniu w XVIII w., w:Karol Marcinkowski i jego czasy, „Kronika Miasta Poznania”, nr 3, 1996.
- Maciejewski,Jan Konstanty Żupański, w:Wielkopolski Słownik Biograficzny, praca zbiorowa pod redakcją A. Gąsiorowskiego i J. Topolskiego, Warszawa – Poznań 1983.
więcej: Żupański