W sobotę w swoim domu w Londynie zmarł sir V.S. (Vidiadhar Surajprasad) Naipaul, brytyjski pisarz, eseista, dziennikarz radiowy (pracował dla BBC) i krytyk literacki. W 2001 r. Szwedzka Akademia przyznała mu literacką Nagrodę Nobla – jak uzasadniał to ówczesny jej sekretarz Horace Engdahl – „za jednolity punkt widzenia i nieprzekupne badania, które zmuszają nas, by dostrzec obecność przemilczanej historii”.

Naipaul urodził się w Trynidadzie i Tobago, wyspiarskim państwie położonym u wybrzeży Wenezueli. Pochodził z rodziny imigrantów z północy Indii, jego przodkowie należeli do najwyższej kasty braminów, czyli kapłanów. Ojciec przyszłego noblisty Seeperesad podobnie jak V.S. był pisarzem i dziennikarzem. W wywiadach Naipaul wielokrotnie podkreślał, że bez wsparcia rodzica nie sięgnąłby po pióro.

Imperium oczami uchodźcy

Los uśmiechnął się do Naipaula w 1950 r., gdy w wieku 18 lat otrzymał stypendium w Oksfordzie. Po ukończeniu studiów cztery lata później zaczął karierę dziennikarską – od razu w BBC (w sekcji Caribbean Voices). Od 1961 r. zajmował się krytyką literacką w piśmie „New Statesman”.

Czytaj także:

„Marionetki” V.S. Naipaula. Ucieczka z piekła kolonii

W książkach Naipaula krytycy widzieli wpływy Josepha Conrada, od których noblista nigdy wyraźnie się nie odcinał. Twórczość pochodzącego z Ameryki Południowej pisarza z książki na książkę stawała się coraz bardziej mroczna. Opisywał wpływ mechanizmów zła na losy świata. Dużo podróżował, opisywał więc również sposób, w jaki europejskie mocarstwa patrzą na kiedyś skolonizowane państwa.

Ojczyzna: język

Za książki, które przyniosły mu Nobla, uważa się autobiograficzną powieść „The Enigma of Arrival” (1987, do dziś niewydana w Polsce) oraz również nieznaną polskim czytelnikom i niepozbawioną wątków biograficznych „A Way In The World” (1994). Komitet Noblowski docenił też teksty będące efektem wypraw Naipaula do państw muzułmańskich – m.in. Indonezji czy Malezji – które opisał w reportażu „Among the Believers: An Islamic Journey” (1981, brak polskiego przekładu).

Czytaj także:

Mrożek o V.S. Naipaulu

W ostatnich latach życia Naipaul zwątpił w siłę własnej literatury i unikał wywiadów. Przed trzema laty mówił dziennikowi „The Guardian”: – Nie mam już ludziom nic do powiedzenia. Nie mam im do przekazania żadnej ważnej wiadomości.