Cena debiutu

     W moim dzienniku od dłuższego czasu niczego nie zanotowałem.  Bo i o czym mam pisać? Wstaję codziennie rano,  kiedy mam na to ochotę, nie sporządzam już listy czynności, ani nie ustalam sobie godzin posiłków.Czas u mnie nie znajdzie już posłuchu, a przestrzeń pokonuję coraz mniejszą. Dawniej – znaczy wczoraj, a jeszcze dawniej – znaczy rok temu. Poezja ” klęczy” przede mną, ale jestem niewzruszony. Jak kawaler po przejściach –  na tyle doświadczony, że bez pudła potrafię określić co jest dobre, a co nie.

 Ale mogę się mylić. Tak, jak pomyliłem się w ocenie twórczości Jurka Grupińskiego, w czasach kiedy dzieliła nas miedza artystyczna. Ile w tym było mojej nieuwagi? Dzisiaj mogę powiedzieć, czytając ostatni projekt poznańskiego poety, że miałem dużo racji. Bo oto, jawi mi się ostatnio, całkiem nowy poeta, jakby po liftingu. Nie mogę oderwać się od lektury jego najnowszych wierszy. Są jak balsam na moją głowę skażoną stertami „twardej” poezji.

Tak określam pewien rodzaj formatowania wierszy rozpoznawalnym językiem, zapożyczanym od liderów poezji minionego ćwierćwiecza. Jaskółki w osobach: Przybyły, Jurczaka, Dawida Mateusza (Kasiarza), i kilku innych  młodych poetów – nie utwierdziły mnie w przekonaniu, że wszystko idzie w dobrym kierunku.  Znani poeci, autorzy znakomitych tomików, zaczynają od pewnego czasu zniżać swoje loty (wydawać słabe tomiki). Nie będę wymieniał nazwisk, bo w dużej mierze trudno im się dziwić, bo nie łatwo jest utrzymać formę przez dłuższy okres,  w tak trudnej dyscyplinie jaką jest poezja. Do tego dochodzą problemy z wydawcami. Poezja nigdy nie była komercyjnym zajęciem. W takim stopniu jak to sobie wyobrażają wydawcy. Bez dotacji samorządowych i sponsorów trudno zwrócić się do kogokolwiek o wydanie książki. Jest nie najlepiej, a będzie jeszcze gorzej. Dlatego z radością witam każdy poetycki debiut wydany w prestiżowej oficynie. I mam pewność, że jest to dobry debiut. Doszło do tego, że ufam już  w ciemno.

Tak było w przypadku Przybyły, Jurczaka i tak jest na ten moment z debiutem Kingi Weroniki de Walla. Wiem od dawna, że jest to duży talent. Szlif tego „diamenciku” trwa już dość długo. Poetka przewijała się na różnych konkursach, często nominowana, nagradzana, ale w ostatecznym rozrachunku zabrakło przysłowiowej kropki nad i. Kiedy dotarła do mnie wiadomość o przyznanym jej stypendium przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego,  od razu wiedziałem, że za tym może kryć się  jej rychły debiut. I miałem rację.

„Twarze niedomknięte”, Redaktorem tomu jest Łukasz Jarosz. Poeta znany i bardzo ceniony, laureat wielu prestiżowych nagród. A wydawcą: Fundacja Kultury AFRONT. Nic dodać nic ująć. Wystarczy zajrzeć do książki aby się zorientować, że mamy kontakt z dobrą poezją. Cena debiutu zawsze jest wysoka, czego mają świadomość ci poeci, którzy nie spieszą się z wydaniem swojej debiutanckiej książki. Bo debiut może być przepustką na „salony poetyckie”, albo początkiem końca „kariery poetyckiej”.

Ostatnio obserwuję zgoła odmienną sytuację, polegającą na nowym modelu popularności artysty. Chodzi o popularność medialną: „znany bo często widywany w prasie lub na ekranie, bo często pokazuje swoją twarz i dba o wizerunek”. Poezja schodzi na dalszy plan.   Początek sukcesu. Tylko początek, bo trzeba jeszcze potwierdzić swoją wyższość nad innymi. Jest to zagadnienie umowne, ponieważ brakuje dzisiaj „wyroczni” z prawdziwego zdarzenia. Konkursy i nagrody ogólnopolskie nie są już tak respektowane przez czytelnika jak do niedawna to miało miejsce. Muszę przyznać, że tego trudnego zadania podjęli się sami poeci. Doskonale wiedzą gdzie szukać dobrej poezji. I na tym się kończy umowny system wartościowania poezji. Nikt mi nie powie, że tego trudnego zadania podjęli się akademicy? Kilka nazwisk nie stanowi obowiązującej reguły.

Rozmawiałem niedawno z bardzo znanym wydawcą książek poetyckich, i w całej rozciągłości potwierdził moje spostrzeżenia. Komu wierzyć a komu nie? Kto namaszcza talenty a kto jest ich grabarzem? A komu nie zależy na opiniowaniu wydawnictw. Obserwuję paradoks polegający na odwróconej proporcji między ceną książki a wartością zawartej w niej poezji. Ceny książek poetyckich są wysokie, a poezja w nich zawarta w większości wydawnictw jest bliska zeru. No może parę złotych warta. Przesada, czy sarkazm z mojej strony. Sam nie wiem co robić, kupować książki poetyckie czy dać sobie z tym spokój? Ostatnio wydałem sporo kasy na długo zapowiadane książki kilku poetów obojga płci. Nie powiem, że żałuję. Raczej nie, ponieważ przekonałem się o swoich racjach, trafnych spostrzeżeniach zarejestrowanych w ostatnich latach.

Poeci czegoś wiecznie szukają, pragną za wszelką cenę napisać znakomitą książkę, a zapominają przy tym o swojej poezji, swoim pisaniu, do którego przywykła spora grupa czytelników. W dużej mierze poetów. Im dalej w las tym więcej drzew, im dalej w poezję tym więcej poetyckich krzaków. Brakuje światła w tej wędrówce, a przecież kochamy przestrzeń, w której chcemy się swobodnie poruszać. Niestety coraz gęściej od słów, tak gęsto, że trzeba sobie odpuszczać tę krucjatę, bo nie wiadomo dokąd zmierza?

Debiut poetki z Nowego Tomyśla zbiegł się z jubileuszem twórczym pewnego poety, który pisze wiersze od bardzo dawna. Jest poetą nietypowym, ta odmienność polega na tym, że nie wydaje on swoich wierszy. Nie widzi w tym sensu. Potrzeba pisania nie musi się wiązać z potrzebą wydawania. Dziwne. Zastanawiałem się długo, jak to jest możliwe. I doszedłem do wniosku,  że nie ma wyraźnego związku poety z jego utworami.

Poeta żyje swoim marnym życiem, wiersze idą w świat, wielki albo mały. Często mały świat jest bardziej wdzięczny poecie od tego, dużego? Znany mi poeta opowiada jakie jest jego życie. Bardziej poetyckie, z roku na rok jego wiersze choć stare wiekiem, są coraz młodsze, znajdują swoich odbiorców tam, gdzie nikt z piszących nie ma pojęcia, że są takie obszary gdzie wrażliwość ludzka na piękno jeszcze trąci zmurszałą strzechą. Niedawno piłem z nim wywar z „mięty”. Symbol zdrowia poety, symbol ten ma drażliwy zapach, ale rozpoznawalny jest w poezji. Podobnie „czarny bez”, ukoronowany przez Czerniawskiego  w debiutanckiej książce w połowie lat siedemdziesiątych.

A dzisiaj przywołano do liryki „krwawnik”? Zatem poezja krwawi w kolorze „sepii”? Stała się wieloramienną „mantrą”, czym jeszcze próbuje być? Wiedzą to, tacy poeci jak Kinga Weronika de Walla, dlatego próbują ją od tego wyzwolić. W Nowym Tomyślu, mieście wikliny i Kapeli Zza Winkla, żyje także Edmund Pietryk, aktor, poeta, prozaik i krytyk literacki.

Nowy Tomyśl, miasto leżące na moim zachodnim szlaku. Lubię tutaj zaglądać , zwłaszcza latem w czasie wiklinowych żniw, które przypominają mi liryczne żniwa, jeśli takie mają miejsce, lub kiedyś będą miały. Stawiam na Nowy Tomyśl i pamiętam też o mieszkającej tutaj poetce Dorocie Nowak, przy okazji zainteresowania poezją Kingi W. de Walla. Petryka nie muszę rekomendować był, jest i będzie twarzą tego miasta. Jak mój kolega szkolny Andrzej Bobkiewicz, jeden z liderów Kapeli Zza Winkla. I były burmistrz Ryszard Dziamski, też kolega ze szkolnej ławy. Do zobaczenia podczas wiklinowych żniw.  Może poetyckich.